نگاهی به معماری باشکوه و منحصربه‌فرد طراح ایرانی برای حرم امیرالمومنین (ع)+ فیلم

این صحن چهارگوش حرم را چون نگینی در خود جای داده و دارای حجره و اتاق هایی در دو طبقه و هر حجره ایوانی کوچک دارد که تا اوایل قرن چهاردهم هجری محل سکونت عالمان، مدرسان و طلبه های حوزه علمیه نجف بود.

از نکات مهم حجره های اطراف حرم این بود که هر حجره طوری ساخته شده بود که مختص یک نوع علم آموزی بود برخی حجره ها برای آموزش علوم نجوم برخی هندسه و غیره بود

در زمان شاه صفی، برای نخستین بار، دیوارهای صحن را کاشی کاری کردند و سقف این ایوان ها و حجره ها نیز با کاشی های بسیار زیبا و نفیس اصفهان تزیین شد.

دیوار پیرامون صحن هفده متر ارتفاع دارد که به شکل مستطیل اطراف آن را فرا گرفته؛ طول دیوار از جنوب به شمال 77 و از شرق به غرب 72 متر است.

ظاهراً نادرشاه تعمیراتی در صحن انجام داده است؛ زیرا نام او بر بالای سر در ورودی ثبت شده است. این اقدام او با هزینه اهدایی از سوی همسرش، در 1156 ق، مدت چهار سال به طول انجامید. از آن کاشی کاری اکنون فقط قسمتی از آن در ایوان العلماء باقی مانده است چون در 1197 ق علی مراد خان زند آن را بازسازی کرد.

در 1323 ق، سنگ ها و کاشی های صحن کنده شد و بر سردر ورودی زائران فروریخت و تعدادی از زائران کشته شدند. این حادثه باعث شد دولت عراق تمام کاشی کاری های صحن را از نو احیاء و بازسازی کند که این کار چهار سال زمان برد.

تا ابتدای دوره قاجار در کف صحن قبرهای زیادی وجود داشت که برخی از‌ آنها از سطح زمین بلندتر بود و حرکت زائران را با کندی مواجه می کرد. با تلاش علامه سید مهدی بحر العلوم راهروهای زیرزمینی حفر شد و آن قبرها به پایین انتقال یافتند. پس از آن صحن مسطح و سنگ فرش شد. این کار در 1206 ق و با هزینه یکی از نیکوکاران ایرانی صورت گرفت. در 1315 ق سنگ های حیاط صحن به دستور سلطان عبد الحمید عثمانی کنده شد و راهروهای زیرزمینی ترمیم و بازسازی گردید. در این هنگام قبر تعدادی از پادشاهان نیز کشف شد. هم اکنون ضلع شرقی و غربی صحن 84، ضلع شمالی آن 74 و ضلع جنوبی آن 75 متر طول دارد. هریک از ضلع های شمالی و شرقی پانزده ایوان و ضلع های غربی و جنوبی آن چهارده ایوان دارد. در هر ایوان حجره ای است که داخل آن یکی از مشاهیر، عالمان و رجال دفن شده است.