مدرک دانشگاهی برای زنان نان نشد

به گزارش پارسینه به نقل از اکو ایران در پاییز امسال تعداد بیکاران به حدود یک میلیون و ۹۵۰ هزار نفر رسیده که حدود ۸۴۰ هزار نفر از آنها فارغ‌التحصیل آموزش عالی بودند. سهم بیکاران تحصیل‌کرده از کل بیکاران در فصل گذشته به حدود ۴۳ درصد افزایش یافته است. به عبارت دیگر، از هر ۱۰۰ نفر بیکار حدود ۴۳ نفر فارغ‌التحصیل دانشگاه بودند. این در حالیست که سهم زنان از این شاخص بیش از دو برابر مردان بوده است.

در واقع، در پاییز امسال از هر ۱۰ زن بیکار حدود ۷ نفر دانشگاه‌رفته بودند. این امر نشان می‌دهد وضعیت بازار کار زنان بیکار دانشگاه‌رفته در مقایسه با زنان بیکار عادی تعریفی ندارد.

مدرک دانشگاهی نان می‌شود؟

جمعیت فعال مجموع افراد شاغل و بیکاری است و از نسبت آن به جمعیت حاضر در سن کار نرخ مشارکت اقتصادی به دست می‌آید. آن دسته از جمعیت فعال که به دنبال کار هستند، ولی موفق به یافتن آن نمی‌شوند «بیکار» نامیده می‌شوند. از نسبت افراد بیکار به جمعیت فعال نیز نرخ بیکاری به دست می‌آید.

از نظر بسیاری از متخصصین بازار کار، سال‌های ۹۷ و ۹۸ دوره رونق بازار کار می‌دانند. بیشترین تعداد بیکار در دوره مورد بررسی، در پاییز سال ۹۷ با بیش از ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر ثبت شده است. این رقم نشان از ورود تعداد زیادی نیروی کار به بازار می‌دهد که در جستجوی کار هستند. از آنجایی که پیش از این دوره توافقنامه برجام امضا شد، چشم‌انداز مردم از اقتصاد مثبت شد و تعداد زیادی از افراد اشتیاق ورود به بازار کار را پیدا کردند. ولی بازار کار ایران ظرفیت جذب این حجم از نیروی کار مشتاق را نداشت و افراد تحصیل‌کرده نیز از این قائده مستثنی نبودند. به‌طوری‌که، در پاییز ۹۷ حدود ۴۱ درصد از بیکاران افراد تحصیلکرده بودند.

شاخص نیز قابل ملاحظه است. به‌طوری‌که، سهم زنان تحصیل‌کرده از بیکاران ۶۸.۳ درصد و سهم مردان ۲۸.۵ درصد بوده است.

دلیل اصلی این شکاف می‌تواند به فرهنگ سنتی حاکم بر کشور نیز برگردد. مردان به‌دلیل نقشی که در خانوار دارند، مجبور هستند تا به هر قیمتی وارد بازار کار شوند. حتی ممکن است مشاغلی نامتناسب با مهارت‌های خود – اشتغال ناقص – را نیز قبول کنند و به همین سبب سهم کمتری از بیکاران دارند.

کرونا بلای جان بازار کار

در پاییز ۹۸، تعداد بیکاران کل و فارغ‌التحصیل از آموزش عالی کاهش یافته و این موضوع باعث شده تا سهم تحصیل‌کرده‌ها از بیکاران کل افزایش یافته و به ۴۳.۳ درصد برسد. با آغاز همه‌گیری کرونا در سال ۹۹، سهم زنان تحصیلکرده از بیکاران افزایش یافته است. از آنجایی که زنان نسبت به مردان انعطاف بیشتری دارند، شدت خروج زنان از بازار کار در این دوره بیشتر بوده است.

پس از این سال، تعداد کل بیکاران و تحصیل‌کردگان بیکار به‌طور کلی کاهش یافته و در پاییز امسال به کمترین حد خود رسیده است. در مقابل، سهم بیکاران فارغ‌التحصیل از کل بیکاران سیری صعودی داشته که می‌تواند به دو دلیل اتفاق افتاده باشد.

اول، بعد از قرنطینه تعداد زیادی از افراد وارد بازار کار شده‌اند یا به طور کلی بازار کار بهبود یافته است. ولی به دلیل روند نرخ مشارکت، این دلیل رد می‌شود. دوم، حتی در دوران پسا کرونا افراد قابل توجهی همچنان غیرفعال هستند که ممکن است به دلیل ادامه تحصیل (خروج موقتی) باشد یا به طور دائمی از جمعیت فعال و دایره تعریف «بیکار» خارج شده‌اند.

نظام آموزشی ناکارآمد

در سال ۱۴۰۱، سهم زنان تحصیل‌کرده بیکار از کل بیکاران افزایش قابل توجهی داشته و به ۷۶.۲ درصد رسیده است. به عبارت دیگر، از هر ۱۰۰ زن بیکار حدود ۷۶ نفر فارغ‌التحصیل آموزش عالی بوده‌اند. این در حالیست که سهم مردان تحصیل‌کرده زیر ۳۰ درصد بوده است. این اتفاق ممکن است به دلیل اتمام همه‌گیری کرونا و بازگشت زنان به جمعیت فعال اتفاق افتاده باشد. البته تعداد زنان بیکار در مقایسه با دوران پیش از کرونا کاهش چشمگیری داشته است که نشانگر غیرفعال شدن تعداد قابل توجهی از زنان، با وجود بهبود از دوران کرونا است.

با توجه به اینکه در نظام آموزشی ایران برابری جنسیتی وجود دارد و بیش از ۵۰ درصد بیکاران تحصیل‌کرده زن هستند و سهم آنها از کل بیکاران بیش از ۷۰ درصد است، نشان می‌دهد بازار نیروی کار ایران برای استفاده از نیروی کار برخوردار از دانش، ظرفیت کافی ندارد و مشاغل با دانشی که در دانشگاه‌ها آموزش داده می‌شود، متناسب نیستند. در واقع، شاهد عدم تطابق آموزش و بازار کار هستیم.