چرا داشتن سیستم یکپارچه دفاع هوایی حیاتی است؟

مجید سلطانی: پس از پاسخ های کوبنده ایران به رژیم جعلی منطقه در قالب وعده های صادق یک و دو اهمیت داشتن سامانه های یکپارچه دفاعی برای هر کشوری به شدت حس می شود.اما اصلا سامانه ها و سیستم های یکپارچه هوایی چیستند و چرا اینقدر اهمیت دارند.

سیستم یکپارچه دفاع هوایی (Integrated Air Defense System - IADS) به مجموعه‌ای هماهنگ و متصل از سنسورها، مراکز فرماندهی و کنترل، و سیستم‌های تسلیحاتی گفته می‌شود که برای شناسایی، ردیابی، و مقابله با تهدیدات هوایی به کار می‌رود. این سیستم‌ها به منظور حفاظت از مناطق خاص استراتژیک در برابر هواپیماها، موشک‌های کروز، پهپادها، و سایر تهدیدات هوایی طراحی شده‌اند.

IADS معمولاً شامل رادارهای جستجو و ردیابی، سیستم‌های شناسایی دوست یا دشمن (IFF)، و انواع تسلیحات از جمله موشک‌های زمین به هوا و توپ‌های ضد هوایی است. این سیستم‌ها از طریق شبکه‌ای پیشرفته، اطلاعات را جمع‌آوری و تحلیل کرده و به مراکز کنترل ارسال می‌کنند، که در آنجا تصمیمات دفاعی گرفته می‌شود و اقدامات مناسب برای مقابله با تهدیدات انجام می‌گیرد.

کارآیی یک IADS به سطح هماهنگی بین اجزای آن و توانایی آن در تشخیص و پاسخ به تهدیدات مختلف بستگی دارد، و می‌تواند از سیستم‌های محلی کوچک تا ساختارهای دفاعی ملی بزرگ گسترش یابد.

چه کشورهایی این سامانه را دارند؟

چندین کشور در جهان سامانه‌های دفاع هوایی یکپارچه (Integrated Air Defense System یا IADS) دارند که شامل شبکه‌ای از رادارها، سنسورها، سامانه‌های رهگیری و واحدهای موشکی است که به‌صورت هماهنگ عمل می‌کنند. برخی از این کشورها عبارتند از:

1. روسیه: روسیه یکی از پیشرفته‌ترین سامانه‌های دفاع هوایی یکپارچه جهان را دارد. سامانه‌های S-400، S-300 و دیگر سامانه‌های دفاع موشکی روسیه به همراه شبکه‌ای از رادارهای پیشرفته، یک پوشش گسترده دفاع هوایی فراهم می‌کنند.روسیه و سامانه دفاعی اش محبوب ترین بین تمام کشورها هستند چرا که کمترین خطا را تا این لحظه داشته اند.
2. ایالات متحده آمریکا: سامانه دفاع هوایی آمریکا شامل سیستم‌های پاتریوت، THAAD، و سامانه‌های دریاپایه مانند Aegis می‌شود. این سامانه‌ها در شبکه‌ای پیچیده به هم متصل هستند که می‌توانند تهدیدات مختلف هوایی و موشکی را شناسایی و رهگیری کنند. امریکایی ها در عربستان به شدت بر روی سیستم پاتریوت تبلیغ کردند اما فاجعه آرامکو نشان داد پاتریوت چشمش را بیشتر بر روی خطر می بندد تا به آن درگیر شود.
3. چین: چین نیز سامانه‌های دفاع هوایی پیشرفته‌ای دارد که شامل موشک‌های HQ-9، HQ-16 و شبکه گسترده‌ای از رادارها و سیستم‌های هشدار زودهنگام است.چینی ها در روی کاغذ سامانه های ضد پهپادی و موشکی قدرتمندی دارند اما باید در ازمون جدی قرار گرفت تا بتوان به آن نمره قبولی یا رد را داد.
4. رژیم اشغالگر قدس : این رژیم جعلی با سامانه‌های گنبد آهنین (Iron Dome)، فلاخن داوود (David's Sling) و پیکان (Arrow) یک سیستم دفاع یکپارچه پیشرفته برای مقابله با تهدیدات راکتی، موشکی و هواپیماهای بدون سرنشین ایجاد کرده است که ناموفق ترین و پرهزینه ترین سیستم پدافندی جهان تا به امروز است.این سامانه به شدت گرانقیمت در بزنگاه های مهم هرگز موفق نبوده است و تا به امروز پس از وعده صادق 1 و 2 محک جدی تری را به خود ندیده است . این سامانه ها در مقابل پهپادها و موشک های ایرانی عملا تحقیر شدند.
5. هند: هند سامانه‌های دفاع هوایی مانند Akash، S-400 روسی، و سامانه‌های بومی را به کار گرفته تا یک سیستم یکپارچه برای دفاع از آسمان خود فراهم کند. هندی هم خیلی محک نخوردند و بیشتر درگیری شان با پاکستانی ها در نبردها و داگفایت های هوایی است که معمولا خلبانان حریف به دلیل شجاعت موفق تر عمل کردند.
6. ترکیه: ترکیه در حال توسعه یک سامانه دفاع هوایی یکپارچه است که شامل سامانه‌های بومی و S-400 روسی می‌شود.

این کشورها با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته و ادغام سیستم‌های مختلف پدافندی، به دنبال حفاظت از حریم هوایی خود در برابر تهدیدات گوناگون هستند.

قدرت ایران در سامانه پدافندی کجاست؟

قدرت پدافندی کشورمان در سال‌های اخیر به طور قابل توجهی افزایش یافته و کشور با توسعه فناوری‌های بومی و تولید سامانه‌های دفاع هوایی جدید، به تقویت قابلیت‌های خود در برابر تهدیدات هوایی پرداخته است.

ایران سامانه‌های متعددی مانند باور-373، خرمشهر و سامانه‌های کوتاه‌برد و میان‌برد را توسعه داده است. این سامانه‌ها توانایی شناسایی و رهگیری اهداف هوایی را دارند و می‌توانند به‌طور همزمان چندین هدف را هدف قرار دهندو با توجه به استراتژی بلندمدت نظامی خود، ایران به بهبود استراتژی‌های پدافند هوایی خود پرداخته و با استفاده از رادارها و سامانه‌های چندگانه، یک شبکه یکپارچه دفاع هوایی ایجاد کرده است که توانایی شناسایی تهدیدات را افزایش می‌دهد. این استراتژی شامل همکاری بین نیروهای مختلف نظامی و ادغام فناوری‌های مختلف است .

نیروهای مسلح ما در برهه های مختلف سامانه‌های جدید خود را آزمایش می‌کند و از تجربه‌های نظامی برای بهبود قابلیت‌های پدافند هوایی استفاده می‌کند. ایران در مانورهای نظامی از سامانه‌های دفاع هوایی خود استفاده می‌کند تا به اثبات کارایی و قابلیت‌های آنها بپردازد .

توسعه فناوری‌های جدید: فناوری‌های جدیدی در زمینه پدافند هوایی، از جمله سیستم‌های راداری پیشرفته و موشک‌های زمین به هوا، را توسعه دهد. این تلاش‌ها نشان می‌دهد که ایران به دنبال افزایش استقلال و کاهش وابستگی به فناوری‌های خارجی است .

کشورمان در سال‌های اخیر بر توسعه و تقویت سامانه‌های دفاع هوایی یکپارچه تمرکز کرده است. سامانه‌های مختلفی که ایران در اختیار دارد، شامل رادارها، سیستم‌های رهگیری و موشک‌های زمین به هوای متنوع می‌شود. برخی از مهم‌ترین سامانه‌های دفاع هوایی ایران به شرح زیر است:

1. سامانه S-300: ایران نسخه‌ای از سامانه دفاع هوایی S-300 روسی را به کار می‌گیرد که قابلیت شناسایی و رهگیری اهداف هوایی را در بردهای مختلف دارد.
2. سامانه بومی باور-373: این سامانه دفاع هوایی یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های بومی ایران به شمار می‌رود و قابلیت‌های مشابهی با S-300 دارد. باور-373 توانایی شناسایی و هدف‌گیری چندین هدف را به صورت همزمان دارد.
3. سامانه خرمشهر: این سامانه که بر پایه فناوری‌های بومی توسعه یافته، قابلیت‌هایی برای مقابله با تهدیدات هوایی از جمله هواپیماها و موشک‌های کروز را دارد.
4. پدافند هوایی بومی: ایران همچنین سامانه‌هایی مانند "مفتاح" و "مهران" را توسعه داده که به عنوان سیستم‌های دفاع هوایی سطح پایین و میان‌برد عمل می‌کنند.

ایران تلاش کرده است با ادغام این سامانه‌ها و ایجاد یک شبکه یکپارچه دفاع هوایی، قدرت خود را در زمینه پدافند هوایی افزایش دهد. این تلاش‌ها به ویژه در مواجهه با تهدیدات خارجی و تحریم‌های بین‌المللی با هدف بهبود قابلیت‌های دفاعی و حفظ حریم هوایی کشور صورت می‌گیرد.

باور و قدرت خیره کننده در دفاع از کشور

سامانه بومی باور-373 یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های دفاع هوایی ایران است که به عنوان پاسخ به نیازهای کشور در زمینه پدافند هوایی طراحی و تولید شده است. این سامانه قابلیت شناسایی، رهگیری و انهدام اهداف هوایی را در بردهای مختلف دارد و می‌تواند به‌طور همزمان چندین هدف را هدف قرار دهد.

ویژگی‌های کلیدی باور-373:

1. قابلیت شناسایی چند هدف: این سامانه توانایی شناسایی و رهگیری اهدافی مانند هواپیماها، موشک‌های کروز و حتی پهپادها را دارد و می‌تواند به‌صورت همزمان به چند هدف حمله کند.
2. موشک‌های پیشرفته: باور-373 از موشک‌های سطح به هوای پیشرفته‌ای استفاده می‌کند که قابلیت‌های بالایی در انهدام اهداف دارند.
3. سیستم راداری: این سامانه از رادارهای بومی بهره می‌برد که توانایی شناسایی اهداف در فواصل دور را دارند و اطلاعات دقیقی از وضعیت آسمان ارائه می‌دهند.
4. ادغام با دیگر سیستم‌ها: باور-373 قابلیت ادغام با سایر سامانه‌های دفاع هوایی ایران را دارد و می‌تواند بخشی از یک شبکه دفاع هوایی یکپارچه باشد.

این سامانه در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۹۸ (۸ آگوست ۲۰۱۹) به‌طور رسمی رونمایی شد و به عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای صنعتی و دفاعی ایران به شمار می‌رود. با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، ایران بر توسعه و تقویت این سامانه‌های بومی تأکید کرده است.

سامانه خرمشهر و آرامشی به وسعت اروند

سامانه خرمشهر یک سیستم دفاع هوایی بومی ایران است که برای مقابله با تهدیدات هوایی طراحی و تولید شده است. این سامانه به عنوان بخشی از تلاش‌های ایران برای ارتقای قابلیت‌های پدافند هوایی خود و کاهش وابستگی به فناوری‌های خارجی توسعه یافته است.

ویژگی‌های کلیدی سامانه خرمشهر:

1. موشک‌های چند منظوره: سامانه خرمشهر از موشک‌هایی با قابلیت‌های متنوع برای انهدام اهداف هوایی استفاده می‌کند، از جمله هواپیماها، موشک‌های کروز و پهپادها.
2. نصب و راه‌اندازی سریع: این سامانه به گونه‌ای طراحی شده است که به راحتی و سریعاً قابل نصب و راه‌اندازی باشد، که این امر برای واکنش سریع به تهدیدات ضروری است.
3. سیستم راداری: خرمشهر مجهز به رادارهای پیشرفته‌ای است که می‌توانند اهداف را در فواصل دور شناسایی کنند و به سامانه اطلاعات دقیقی از وضعیت آسمان ارائه دهند.
4. قابلیت‌های پیشرفته: این سامانه از فناوری‌های جدیدی بهره می‌برد که به آن اجازه می‌دهد به صورت مؤثر در برابر تهدیدات هوایی عمل کند و نیازهای پدافند هوایی را برآورده سازد.

سامانه خرمشهر یکی از نمونه‌های تلاش‌های ایران برای ایجاد و توسعه فناوری‌های دفاعی بومی است و به عنوان یک گزینه مهم در استراتژی‌های پدافند هوایی این کشور مطرح می‌شود.

در کل کشورهای معدودی در جهان وجود دارند که این سامانه های یکپارچه دفاعی را در اختیار دارند که کشور ما نیز جزو این کشورهای موفق در زمینه دفاعی است. اما در پایان باید یادآور شد که همه سیستم های دفاعی نقص های خود را نیز دارند و هیچ سیستم دفاعی پدافندی نمی تواند به طور کامل موفق باشد و نمره قبولی به عملکرد کلی آن داده می شود.